CİNSİYET DEĞİŞTİRME SÜRECİ
Fiziki herhangi bir sıkıntısı olmayan ancak ruh sağlığı ile ilgili kendini karşı cinsten hisseden bireyler cinsiyetlerini değiştirmek için cinsiyet değişikliği ameliyatı olmayı istemektedir. Cinsiyet değiştirme ameliyatı, kadından erkeğe ya da erkekten kadına dönüşmek için yapılan tıbbi uygulamaya verilen bir isimdir.
Cinsiyet değişikliği ameliyatı hakim kararına bağlanmıştır. Mahkeme kararı olmadan kimseye cinsiyet değişikliği ameliyatı yapılmamaktadır.
Cinsiyet değişikliğinin gerçekleşmemiş olması bireylerin, kişisel ve sosyal yaşamını olumsuz etkilemekte bundan dolayı istem sahipleri, cinsiyet değişikliğinin yapılabilmesi için öncelikle cinsiyet değiştirme davası açma yoluna gitmektedir.
Türk Hukuk sistemimizde cinsiyet değiştirme ilgili hükümler Türk Medeni Kanunumuzun 40. Maddesinde düzenlenmiştir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 40. maddesinde “Cinsiyetini değiştirmek isteyen kimse, şahsen başvuruda bulunabilir.”
Mahkeme tarafından cinsiyet değişikliğine izin verilmesini isteyebilir. İznin verilebilmesi için, istem sahibinin on sekiz yaşını doldurmuş bulunması ve evli olmaması; ayrıca transseksüel yapıda olup, cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunluluğunu ve bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmi sağlık kurulu raporuyla belgelemesi şarttır.
Verilen izne bağlı olarak amaç ve tıbbı yöntemlere uygun bir cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirildiğinin resmi sağlık kurulu raporuyla doğrulanması halinde, mahkemece nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verilir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi;
“Üreme yeteneğinden sürekli biçimde yoksun bulunduğunu bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmî sağlık kurulu raporuyla belgelemesi şarttır.” Kısmının sözleşmenin 8. maddesinde ifade edilen özel hayata saygı hakkını ihlal ettiğini ve sözleşmeye aykırı olduğunu belirtmiş ve cinsiyet değiştirmek isteyenler için fiziksel cinsiyet değiştirme sürecine girişilmeden önce ‘‘üreme yeteneğinden yoksun olmanın’’ zorunlu olduğu makul görülmemiştir.
Üreme yeteneğini kaybının arandığı hükmü Anayasa Mahkemesi Kasım 2017’de iptal etmiştir.
Artık cinsiyet değişikliği için istenen raporda üreme yeteneğinden yoksunluk şartı aranmayacaktır.
Cinsiyet değiştirme davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise cinsiyet değiştirmek isteyenin yerleşim yeri mahkemesidir. Cinsiyet değiştirme ameliyatı olmak isteyenler Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvuracaklardır. Cinsiyet değiştirme davasında husumet nüfus müdürlüğüne yönetilmelidir.
Cinsiyet değişikliğinin üç aşamalı olarak düzenlendiği görülmektedir. Birinci aşamayı cinsiyet değişikliği için mahkemeden izin alınması, ikinci aşamayı mahkemece verilen bu izne bağlı olarak cinsiyet değiştirme ameliyatının gerçekleştirilmesi, üçüncü aşamayı ise nüfus kaydındaki cinsiyet hanesinin değiştirilerek hukuksal tanımanın sağlanması oluşturmaktadır.
Cinsiyetini ve buna bağlı olarak ismini değiştirmek isteyen kimse öncelikle mahkemeden cinsiyet değişikliğine izin verilmesini talep edecek, TMK ‘nın 40. maddenin birinci fıkrasında tahdidi olarak sayılan şartların varlığı halinde mahkemece cinsiyet değişikliği için izin kararı verilecektir.Bu izne bağlı olarak cinsiyet değiştirme ameliyatını gerçekleştirmesi ve bu durumu resmi sağlık kurulu raporu ile doğrulaması halinde ancak bu aşamadan sonra mahkemece nüfus kayıtlarında düzeltme yapılacaktır.
Cinsiyet değişikliğini isteyenin, yasanın aradığı koşulları uygun resmi sağlık kurulu raporunu mahkemeye sunması gerekmektedir. Üroloji, erişkin endokrin, adli tıp, psikiyatri gibi branşlardan oluşan bir heyet raporu mahkemeye sunulması halinde mahkeme yasal koşulları taşıyan rapora göre cinsiyet değişikliği istemini kabul edecektir.
Cinsiyet değişikliğine ilişkin işlemler tamamlandıktan sonra nüfus müdürlüğüne karşı açılacak olan nüfus kaydının düzeltilmesi davası ile mahkeme nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar vererek ameliyat sonunda değişen cinsiyet nüfus kaydına işlenecektir.
Daha detaylı bilgi için lütfen bizimle iletişime geçiniz.