Nafaka Yükümlülüğünün İhlali ve Hapis Cezası
İcra-iflas kanunumuzda nafaka borcunu ödememe suçu İİK madde 344’te ‘‘Nafaka Kararlarına Uymama’’ başlığı altında düzenlenmiştir.
Nafaka yükümlülüğünü ihlal; nafaka yükümlüsünün, nafaka ilişkin mahkeme kararının kendisine yüklediği edim yükümlülüğünü yerine getirmemesi ve nafaka yükümlülüğüne kısmen veya tamamen uymamasıdır.
Madde 344: ‘‘Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir. Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.” Hükmü gereğince nafaka ödememe suçunun cezasının hapis olduğu düzenlenmiştir.
Yargıtay’a göre İcra ve İflas Yasasının düzenlenen ve şikayete tabi bulunan nafaka hükmüne uymamak suçunun oluşabilmesi için; (Yargıtay Ceza Genel Kurulu – Karar: 2005/37)
1.Nafaka ödenmesi kararının kesinleşmiş bir mahkeme kararına dayanması gerekmektedir.
Nafakanın, yasada gösterilen nafaka türlerinden birine ilişkin olması gerekir. Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek eşe ödenen yoksulluk nafakası boşanma gerçekleşene ve kesinleşinceye kadar eş ve çocuklara ödenen tedbir nafakası, çocuklar için ödenen iştirak nafakası, hısımlar arasında söz konusu olan yardım nafakası, 6284 sayılı yasa gereğince önleyici tedbir şeklinde öngörülen geçim nafakası yasada düzenlenen nafakalardır. Bu nafaka ödenmesine ilişkin kararlar, ara karar veya son karar olmalıdır.
İştirak ve yoksulluk nafakası kararı kesinleşmiş ya da boşanma davası devam ederken tedbir nafakasının ödenmemesi de tazyik hapsi gerektirir. Ancak Tedbir nafakası boşanma ilamının kesinleşmesinden sonra son bulacağından buna ilişkin hapis cezası istenemez. Yine iştirak nafakası çocuğun ergin olduktan sonra sona ereceğinden, ergin çocuğa nafaka ödenmediği için borçluya ceza verilmez.
2. Nafaka kararının tahsili için icra takibine başlanılmış olması ve icra emrinin borçlu-sanığa tebliğ edilmiş olması gereklidir
Ceza hukukumuzda suçların şahsiliği ilkesi gereğince borçlunun, vekili olsa bile icra takibinde tebligatlar mutlaka borçluya yapılmalıdır.
Borçlu sanık (asil) yerine vekile tebligat yapılmışsa bu suç oluşmaz.
3.Takip talebinde cari nafaka alacağı talep edilmelidir.
Takip talebinde Cari nafaka alacağı talep edilmeyip, adi alacak niteliğindeki geçmiş dönem nafaka borçlarının tahsilinin talep edilmesi halinde de nafaka ödememe suçu oluşmaz.
Birikmiş nafaka alacağı adi alacak hükmünde olduğundan, bu nitelikte nafaka alacağını ödememek, nafaka borcunu ödememe suçunu oluşturmaz.
Bu nedenle birikmiş nafaka alacağından dolayı tazyik hapsine hükmedilemez. Ayrıca belirtmek gerekir ki Cari Nafaka Alacağı yani hüküm kurulduktan sonra işleyen aylar için olan tüm nafakalar için tazyik hapsi mümkündür.
4.İcra/ödeme emrinin borçluya tebliğinden itibaren en az 1 aylık süre geçmiş olmalıdır.
Nafaka borcunu ödememe eyleminde suç tarihi, şikayetin gerçekleştiği tarihten geriye doğru bir aylık nafaka alacağının muaccel olduğu tarih olmalıdır.
Borçlunun ilamda yazılı ödeme koşullarına uymaması, aylık nafakaya hükmedilmesi halinde icra emrinin tebliği ile şikayet tarihi arasında işlemiş en az bir aylık süre geçmiş olmalıdır. Aksi halde şikayet reddedilecektir.
5.Son olarak da borçlu-sanık tarafından nafakanın kaldırılması veya azaltılması hususunda açılmış bir davanın bulunmaması, dava açılmış ise sonuçlanmış olması gereklidir.
Yukarıda ifade ettiğimiz tüm koşullar oluştuğu takdirde nafaka yükümlüsü şikayet hakkını kullanabilir. Şikayet hakkı; suçun işlendiğinin öğrenilmesinden itibaren 3 ay ve her halde işlenmesinden itibaren 1 yıl içinde kullanılması gerekmektedir.
Ancak belirtmek isteriz ki her güncel aylık nafaka için şikayet süresinin tekrardan başlayacağı unutulmamalıdır.
Nafaka şikayetlerinde görevli mahkeme İcra Ceza Mahkemesi olacaktır. Yetkili mahkeme ise icra takibinin başlatıldığı yerdeki İcra Ceza Mahkemesi yetkili mahkemedir. Nafaka ödememe suçunun yaptırımı 3 aya kadar tazyik hapis cezasıdır. Tazyik hapis cezaları ertelenemez, tekerrüre esas olmaz, seçenek yaptırımlara çevrilemez, uzlaştırma hükümleri uygulanmaz.
İcra ve İflas Yasası’nda bu suç için dava zamanaşımı öngörülmemiştir. Ancak ceza zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Buna göre, icra mahkemesinin verdiği tazyik hapsine ilişkin karar, kesinleştiği tarihten itibaren iki yıl geçtikten sonra yerine getirilemez. Hapsin uygulanmasına başlandıktan sonra karar yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.
Dava Devam Ederken Nafaka Borcunun Ödenmesi Durumunda Ne Olur?
Borçlu sanığın borcunu ödemesi veya alacaklının şikayetten vazgeçmesi durumunda hapis cezası verilmiş bile olsa cezanın infazı son bulacaktır.
Ancak belirtmek isteriz ki 2004 sayılı İcra İflas Kanunu’nun “Kanunun bu babında yazılı suçlardan takibi şikayete bağlı olanların müştekisi feragat eder veya borcun itfa edildiği sabit olursa dava ve bütün neticeleriyle beraber ceza düşer” şeklindeki 354/1. maddesi gereğince borcun ifası nedeniyle davanın ve cezanın düşmesine karar verilebilmesi için borcun icra masrafları ve işlemiş faiz ile birlikte tamamen ödemesi gerekmektedir. İcra masrafları ödenmemiş ise 2004 sayılı Kanun’un 354. maddesi gereğince düşme kararı verilemeyecektir.
Daha detaylı bilgi için lütfen bizimle iletişime geçiniz.