GİZLİ SORUŞTURMACI
Ceza muhakemesinde bir hususun hangi delille ispat olunacağı konusunda sınırlama bulunmayıp yargılamayı yapan hâkim, hukuka uygun şekilde elde edilen delilleri kullanmak suretiyle, sanığın aleyhine olduğu kadar lehine delilleri de araştırıp değerlendirerek, her türlü şüpheden arınmış bir neticeye ulaşmalıdır.
Ceza Muhakemesi kanunumuzda delil serbestliği esastır ancak bu serbestlik hukuka aykırı gelebilecek şekilde yorumlanmamalıdır. Hukuka aykırı olmayan her türlü delil mahkemeye sunulabilir. Bu delillerden bir tanesi de gizli soruşturmacı görevlendirilmesi sonucunu elde edilen delildir.
Organize suçların toplum için yarattığı yıkıcı tehlike ve gelişen teknolojik gelişmeler karşısında örgütlü olarak işlenen terör ve çıkar amaçlı suçlarla mücadele için ceza muhakemesinde yeni koruma tedbirlerine başvurulması zorunluluğu hasıl olmuştur. Bu kapsamda yer alan koruma tedbirlerinden biri olan gizli soruşturmacıdır.
Gizli Soruşturmacı Ceza Muhakemesi Kanunumuzun 139. Maddesinde düzenlenmiştir.
GİZLİ SORUŞTURMACI:
Soruşturma konusu suçun işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin bulunması ve başka surette delil elde edilememesi hâlinde, kamu görevlileri arasından gizli soruşturmacı görevlendirilir.
Gizli soruşturmacının kimliği değiştirilebilir. Bu kimlikle hukukî işlemler yapılabilir.
Kimliğin oluşturulması ve devam ettirilmesi için zorunlu olması durumunda gerekli belgeler hazırlanabilir, değiştirilebilir ve kullanılabilir.
Soruşturmacı görevlendirilmesine ilişkin karar ve diğer belgeler ilgili Cumhuriyet Başsavcılığında muhafaza edilir. Soruşturmacının kimliği, görevinin sona ermesinden sonra da gizli tutulur. Soruşturmacı, faaliyetlerini izlemekle görevlendirildiği örgüte ilişkin her türlü araştırmada bulunmak ve bu örgütün faaliyetleri çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili delilleri toplamakla yükümlüdür.
Gizli soruşturmacı mahkemede mutlaka dinlenmelidir.
”Gizli soruşturma yapan ve tutanağı hazırlayan kişilerin duruşmada hazır bulunması ve kendisine soru sorulması imkanının yaratılması gereklidir.” Yargıtay 18. Ceza Dairesi E:2015/24117 K:2016/17552
Soruşturmacı, görevini yerine getirirken suç işleyemez ve görevlendirildiği örgütün işlemekte olduğu suçlardan sorumlu tutulamaz. Soruşturmacı görevlendirilmesi suretiyle elde edilen kişisel bilgiler, görevlendirildiği ceza soruşturması ve kovuşturması dışında kullanılamaz. Suçla bağlantılı olmayan kişisel bilgiler derhâl yok edilir. CMK’nın 139. maddesi uyarınca gizli soruşturmacı tedbirine ancak CMK’nın 139. maddesinde sayılan katalog içerisinde yer alan suçları işleyen örgüt ve örgüt mensubu suçlu aleyhine başvurulabilir.
Örgüt faaliyeti kapsamında işlenmeyen suçlar yönünden gizli soruşturmacı görevlendirilemez.
Gizli soruşturmacı ancak aşağıda sayılan suçlarla ilgili olarak uygulanabilir:
Türk Ceza Kanununda yer alan;
1.Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenip işlenmediğine bakılmaksızın uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188)
2.Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (iki, yedi ve sekizinci fıkralar hariç, madde 220)
3.Silahlı örgüt (madde 314) veya bu örgütlere silah sağlama (madde 315)
b) Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12) suçları
c) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlardır
Gizli soruşturmacı görevlendirilebilmesi için işlenen suçun yukarıda sayılan ve gizli soruşturmacı kullanılabilecek suçlardan olması, suçun işlendiği konusunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin bulunması, başka yolla delil elde etme imkanının bulunmaması, suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmiş bir suç olması gerekir. Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmeyen suçlarda gizli soruşturmacı görevlendirilemez.
Soruşturmacı, faaliyetlerini izlemekle görevlendirildiği örgüte ilişkin her türlü araştırmada bulunmak ve bu örgütün faaliyetleri çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili delilleri toplamakla yükümlüdür. Soruşturmacı, görevlendirildiği örgütün işlemekte olduğu suçlardan sorumlu tutulamaz.
Gizli soruşturmacı görevini yerine getirirken suç işleyemez, başkasını suç işlemeye azmettiremez.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (15 Aralık 2009 tarihli B.H kararı)
Gizli soruşturmacı, ‘‘PROVOKATÖR AJAN’’ gibi davranamaz.
Gizli soruşturmacı olarak görevlendirilen kişilerin yalnızca pasif bir şekilde suç teşkil eden eylemi incelemekle sınırlı kalmayıp, bir sonuca ulaşmak için kanıt toplayarak veya kanıt sürmek için şüpheliyi suç işlemeye kışkırtarak, onu suç işlemeye azmettiremez. Aksi halde bu durum AİHS md.6/1 ile güvence altına alınan adil yargılanma hakkının ihlali sonucunu doğuracaktır.
Gizli soruşturmacı kararını hakim verir. CMK’nın 160 ve 161. maddeleri uyarınca yazılı veya acele hallerde Cumhuriyet Savcısı da sözlü olarak karar verebilir. Gizli soruşturmacı adli kolluk görevlileri arasından seçilir. Gizli soruşturmacı, Cumhuriyet Savcısının emri ve görevlendirmesi olmadan görev yapamaz. Aksine durum halinde elde edilen delil hukuka aykırı yani yasak delil kapsamındadır.
Daha detaylı bilgi için lütfen bizimle iletişime geçiniz.