Hükmün açıklanması geriye bırakılması kurumu Ceza Muhakemesi Kanunumuzun 231. Maddesinde düzenlenen çok tartışmalı bir konudur.

Ceza Muhakemesi Kanunun 231. Maddesi göre ;

Hükmün Açıklanması ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. . Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için; Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması, Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması halinde  HAGB kararı verilir. HAGB kararı verilmesi için suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi, gerekir.

Sanığın kabul etmemesi hâlinde, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez.

Açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen hükümde, mahkûm olunan hapis cezası ertelenemez ve kısa süreli olması halinde seçenek yaptırımlara çevrilemez. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulur.  Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle

Sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak;

*Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine,

*Bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,

*Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine, karar verilebilir. Denetim süresi içinde dava zamanaşımı durur.

Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilir.

Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranması halinde, mahkeme hükmü açıklar. Ancak mahkeme, kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu değerlendirerek; cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı halinde hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar vererek yeni bir mahkûmiyet hükmü kurabilir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına itiraz mümkündür.

HAGB, yalnızca belli suçlarda uygulanan Ceza Muhakemesi Kanununda düzenlenen özel bir kurumdur. Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verecektir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, yalnızca Hakim ve Savcılar tarafından görülebilmektedir Sanık, hakkında hükmün açıklanması kararı verildikten sonra sanık 5 yıl denetime tabi tutulur. 5 yıl içerisinde kasıtlı bir suç işlenmediği takdirde HAGB kararı sicilden silinmektedir.

Sanık 5 yıl içinde denetime uymazsa HAGB kararı açıklanacaktır; ancak HAGB kararı açıklanacaksa mutlaka duruşmalı açıklanmalıdır.

Örnek vermek gerekirse; Sanık hakkında hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararı verildi. Sanık 5 yıl denetim süresi içinde bir suç işlemezse; sanık hakkındaki HAGB kararı silinmektedir. Lakin 5 yıl içinde kasıtlı bir suç işlerse bu defa önceki hüküm açıklanacaktır.

Hükmü açıklarken ne yazık ki çoğu mahkeme ilk hükmü dosya üzerinden açıklamakta, duruşma açmamaktadır. Duruşma yapılmadan  dosya üzerinden HAGB kararını açıklayan mahkemelerin kararlarını Yargıtay bozmaktadır.

Yargıtay Ceza Genel Kuruluna göre sanık hakkında HAGB kararı verilmiş, denetim süresi içerisinde yeni bir suç işlenmişse, önce verilen ilk hüküm dosya üzerinden değil, duruşma yapılarak açıklanmalıdır.

HAGB kararı için mutlaka duruşma yapılması gerekir. Aksi durum savunma hakkının kısıtlanmasını gündeme getirecektir.

 

Daha detaylı bilgi için lütfen bizimle iletişime geçiniz.

 

Yargıtay 21. Ceza Dairesi      2016/1017 E.   2016/2509 K.
“İçtihat Metni”

MAHKEMESİ :Ağır Ceza Mahkemesi
SUÇ : Resmi belgede sahtecilik
HÜKÜM : Mahkumiyet

5271 sayılı CMK’nun 231/11. maddesi uyarınca, hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen sanığın, denetim süresi içerisinde kasıtlı yeni bir suç işlediğinden bahisle mahkemece verilen hükmün açıklanmasına ilişkin karar, önceki hükmün zat ve mahiyetini değiştirdiği gibi uyuşmazlığın esasını çözen nihai kararlardan olup Yargıtay Ceza Genel Kurulu ve Özel Daire kararlarında kabul edildiği üzere önceki hükmü değiştiren kararların duruşma açılarak yapılacak yargılama sonunda verilmesi gerektiği gözetilmeden, dosya üzerinden yapılan inceleme sonunda yazılı şekilde hüküm kurularak iddia ve savunma hakkının kısıtlanması,
Yasaya aykırı, sanık müdafiinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden, sair yönleri incelenmeyen hükmün bu sebepten 5320 sayılı Yasanın 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’nun 321. maddesi uyarınca BOZULMASINA, 17.03.2016 gününde oybirliği ile karar verildi.